Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin kamu gücü tarafından ihlal edildiğini düşündükleri durumlarda başvurabilecekleri çok önemli bir hukuki koruma yoludur. 2010 Anayasa değişikliğiyle hukuk sistemimize girmiştir ve 2012 yılından bu yana uygulanmaktadır.

​

⚖️ ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU NEDİR?

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa'da güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerin, kamu gücü tarafından ihlal edildiğini iddia eden bireylerin doğrudan başvurduğu bir yoldur.

📌 Dayanak: Anayasa m.148/3, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi Kanunu m.45–51
📌 Amaç: İç hukuk yolları tükenmişse bireyin mağduriyetinin giderilmesi

👤 KİMLER BAŞVURU YAPABİLİR?

• Gerçek kişiler (T.C. vatandaşı olsun ya da olmasın)

• Tüzel kişiler (Sadece mülkiyet hakkı ihlalleri için)

• Vatandaş olmayanlar da, Türkiye’de bir kamu gücü ihlaline maruz kaldıysa başvurabilir.

🧭 BAŞVURU KONUSU NE OLABİLİR?

Sadece Anayasa'da güvence altına alınan temel haklar ve AİHS kapsamındaki haklar için başvuru yapılabilir.

En sık başvurulan konular:

• Adil yargılanma hakkı

• Mülkiyet hakkı

• Özel hayatın gizliliği

• İfade özgürlüğü

• Düşünce özgürlüğü

• Kötü muamele yasağı

• Din ve vicdan özgürlüğü

🚫 BAŞVURULAMAYACAK DURUMLAR

Anayasa Mahkemesi:

• Kanunların anayasaya aykırılığına bireysel başvuru kapsamında bakmaz

• Mahkeme kararlarının maddi delil ve yorumuna girmez

• Sadece temel hakların ihlali olup olmadığını değerlendirir.

✅ BAŞVURU KOŞULLARI

1. Kamu gücü tarafından yapılmış bir işlem/ihmal/karar olmalı

2. Temel hak ihlali bulunmalı

3. Tüm olağan iç hukuk yolları tüketilmiş olmalı

   • Örnek: İdare mahkemesi → Bölge İdare Mahkemesi → Danıştay

   • Ceza yargısı → İstinaf → Yargıtay

4. Başvuru süresi: Nihai kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılmalı

5. Mağduriyet devam ediyor olmalı

📝 BAŞVURU NASIL YAPILIR?

1. Başvuru Formu doldurulur (Anayasa Mahkemesi'nin resmi sitesinden alınabilir)

2. Kararı veren mahkemeye veya doğrudan Anayasa Mahkemesi’ne verilir

3. Elektronik ortamda UYAP üzerinden yapılabilir (avukatla)

4. Başvuru harcı: 2025 yılı itibarıyla yaklaşık 850 TL civarında (değişebilir)

📂 GEREKLİ BELGELER

• Başvuru formu

• İlgili mahkeme kararları (nihai karar dahil)

• Kimlik fotokopisi

• Varsa delil ve ek belgeler (rapor, tutanak, ifade vs.)

🔍 ANAYASA MAHKEMESİ SÜRECİ

1. Ön inceleme: Usulden incelenir (süre, iç hukuk yolları vs.)

2. Kabul edilebilirlik incelemesi: Başvuru ciddi mi?

3. Esas inceleme: Hak ihlali var mı?

4. Karar: Hak ihlali tespit edilirse ihlalin giderilmesi (yeniden yargılama, tazminat vs.)

⏱ Ortalama sonuçlanma süresi: 9–24 ay

🧑‍⚖️ KARARIN SONUCU

Eğer hak ihlali tespit edilirse:

• Yargılamanın yenilenmesi yapılabilir (özellikle ceza ve hukuk davalarında)

• Tazminat kararı verilebilir

• İhlalin tespit edilmesi başlı başına bir sonuçtur

🌍 AİHM YERİNE ALTERNATİF Mİ?

Evet. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolu tüketilmeden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuru kabul edilmez.
Bu nedenle iç hukukta bireysel başvuru zorunlu bir ön adım haline gelmiştir.

​

​